Ter land, ter zee en in de lucht met Petra Popieul

Vandaag moet de piloot niet ver vliegen: gewoon even opstijgen vanop de helihaven van Knokke-Heist, over de windmolens wippen en dan netjes het toestel aan de grond zetten op de voorziene geschilderde 'H'.

Petra Popieul staat klaar om de operatie te leiden. Ze is gespecialiseerd in het transport van helikopters, zowel per schip, per truck als per luchtvracht. Al meer dan dertig jaar werkt Petra voor de Herfurth Groep.

Zodra de helikopter aan de grond staat, wordt samen met gespecialiseerde techniekers begonnen aan de afbouw. Elke schroef, elk rotorblad... kortom, elk onderdeel dat verwijderd wordt, staat in een logboek genoteerd en aangeduid. Hierdoor kunnen monteurs aan de andere kant van de oceaan het toestel perfect opnieuw in elkaar zetten. Binnenkort vaart de PCTC (Pure Car and Truck Carrier) binnen die de helikopter naar Chili zal brengen.

Hoe word je nu specialist in helikopterverschepingen? "Het begon allemaal erg toevallig," legt Petra uit. "Van mijn vader kreeg ik de passie voor de logistiek en de haven mee met de paplepel. Na school begon ik meteen bij Zeemar. Daar had ik het geluk het volledige logistieke pakket te leren kennen: container, roro, douane… Mijn interesse voor het ganse havengebeuren was, is en zal altijd zeer groot zijn."

"Toen ik bij Zeemar/Herfurth Groep werkte, vroeg een Nieuw-Zeelandse luchtvaartklant om in België het verschepen van helikopters te monitoren. Deze klant nam mij onder zijn vleugels (what's in a name?) om mij de knepen van het vak aan te leren. Ik had toen niet verwacht dat er zoveel bij kwam kijken: afmetingen controleren, het gewenste verschepingstype vinden volgens de wensen van de klant, nagaan of het toestel kan verladen worden zoals de klant het wil, enzovoort."

"Maar ook met infrastructurele zaken moesten we voortdurend rekening houden. Hoe ondervang je de wielen van een helikopter op een cradle bijvoorbeeld? Hoe verloopt de verlading, lashing en securing? Deze ervaringen waren zeker erg leerrijk, vooral omdat elke helikopter anders is", vertelt Petra.

Een van Petra's eerste helikopters was een Augusta Westland AW139, die per truck vanuit Italië naar Zeebrugge kwam. "Die helikopter is toen via Wallenius Wilhelmsen Solutions verscheept. Het toestel was verpakt in een cover/wrap van drie lagen om het te beschermen tegen corrosie door zeezout, zelfs al stond het toestel binnenin het schip. De helikopter werd toen op een Mafi heftruck overgeladen op de kaai bij zeven Beaufort wind, dus best wel pittig. We hebben dan gewacht tot de wind gaan liggen was."

Herfurths potentiële klanten zijn hoofdzakelijk zakenmensen van gespecialiseerde bedrijven met een uitgebreide helikoptervloot. "Het is een kapitaalintensieve sector waarbij helibedrijven hun toestellen leasen aan diverse klanten. Zo kan een Canadees helikopterbedrijf SAR-toestellen (Search en Rescue) ter beschikking stellen aan de Nieuw-Zeelandse regering bijvoorbeeld. De Super Puma die we momenteel behandelen, wordt elk jaar ingezet in Chili om er de zomerse bosbranden te bestrijden wanneer het hier wintert."

Maar waarom koopt Chili dan geen helikopter? "Het kostenplaatje van zo'n Super Puma bedraagt snel meer dan 30 miljoen. Een helikopter leasen is dus nog steeds de meest voordelige optie," legt Petra toe. "Alles bij helikopters is peperduur. Voor een verscheping van een helikopter van Den Helder naar Canada bijvoorbeeld waren extra metalen platen nodig, met haken om hem goed te kunnen vastzetten. Die moesten Airbus-gecertificeerd zijn, wat een fortuin kostte om daar te bestellen."

Toch gaat het niet enkel over grote bedrijven. "Vaak verschepen we ook helikopters die particulieren of zakenlui toebehoren."

Dankzij de mond-aan-mond reclame weten de helibedrijven dat ze bij Petra op een optimale service kunnen rekenen. "Meedenken met de klant is de sleutel naar vertrouwen," zegt Petra.

"In feite werken we het hele traject samen af: van het commercieel binnenhalen van een opdracht, tot de douaneformaliteiten en de verscheping, met alle aspecten die erbij horen. De Super Puma was onlangs geland in Knokke-Heist. Ik heb toen gezorgd dat er hotelaccommodatie en eten voor de piloot en zijn crew voorzien was, vervoer geregeld was voor de crew die moest terugkeren, het nodige materiaal ter plaatse was om alles klaar te maken voor vertrek, de nodige techniekers aanwezig waren enzovoort. De beste service geven, daar draait het om."

Soms vergezelt Petra de piloot in de auto om de terminal te verkennen. "Er zijn zoveel windmolens gebouwd, er zijn masten en kabels. Een piloot die hier nog nooit geweest is, ziet graag vooraf hoe het gebied eruitziet. Zo'n recce (d.i. verkenning) kan ook gebeuren met een van de technici, die dezelfde dag in radiocontact staat met de piloot."

"Omdat helikopters zo duur zijn, is het belangrijk dat er uiterst voorzichtig omgesprongen mee wordt. Het helibedrijf is als een stel ouders dat hun kind afgeeft. Wij moeten als een goede pater familias alles doen om de veiligheid van hun baby te waarborgen."

Petra beschouwt de helikopters als een porseleinen beeldje. "Echt álles moet in orde zijn voor een helikopter aan boord gaat. We controleren de ramp van het RoRoschip en kijken of er geen putten in de weg zijn op het traject. De meeste helikopters hebben geen vering als de elektronica niet werkt. Wij zorgen ook voor de nodige signalisatie, de vereiste verpakkingen enzovoort.

"Daarnaast evalueren we ook altijd het weerbericht. Als je op een RoRo-ramp staat, en er steekt plots een stevige zijdelingse wind op, dan kan een helikopter snel kantelen ondanks zijn massa van drie tot zes ton. Een rotor van een helikopter die opgetild of gelift wordt aan boord, kan door een windstoot een torsie ondergaan, wat nefaste gevolgen kan hebben. Het zijn echt dure en delicate toestellen."

"Elke transportmodus heeft andere vereisten. Voor luchtvracht kan je kiezen tussen een PGA-pallet of een towable oplossing. Voor zeevracht is er de keuze tussen container belading (d.i. flat(rack) container) of RoRo-belading (via een RoRo, een Mafi heftruck of een tow bar). Alles hangt bovendien af van het soort helikopter. Hoe hoog en hoe breed is hij? Kan en zal de rotor afgebouwd worden of niet? Hoe ver wil de klant de helikopter afbouwen voor verscheping? Enzovoort. Ook de eindbestemming, het type van het schip en/of het type verscheping zijn doorslaggevend.

"Uiteindelijk maakt de klant de beslissingen. Onze taak bestaat er louter in om zoveel mogelijk risico's in te schatten en te beperken. Wij moeten nadenken over het wat, waar en hoe - voor, tijdens en na het traject. Mijn werk stopt niet wanneer de helikopter aan boord staat."

"Momenteel regel ik bijvoorbeeld volop een verscheping van Italië naar de Filipijnen, met drie transshipments. Belangrijk is dat iemand alles nauwkeurig opvolgt, zodanig niets fout kan lopen. Zelf geen visuele controle hebben vind ik het moeilijkste om uit handen te geven. Onze lokale agenten zijn onze argusogen, maar zelfs dat is niet altijd een garantie. Onlangs hadden we een situatie waarin een helikopter niet zonder supervisie aan boord mocht. En toch stond hij plots op onze kaai te schitteren ondanks we dit uitdrukkelijk hadden verboden in onze communicatie."

Petra weet dat dokwerkers niet altijd beseffen hoe veel kwetsbaarder een helikopter is ten opzichte van een truck of bulldozer. "Voor hen is het business as usual. Misschien maar goed ook, anders zou niemand er nog durven aankomen. Op de terminals in Zeebrugge kan ik gelukkig steeds rekenen op mensen die hun job fantastisch uitoefenen."

Enkele uren later ...

Eentonig wordt de helikopterbusiness nooit. "Mijn checklist is ondertussen redelijk uitgebreid, maar er is altijd wel iets dat buiten de mazen van het net valt", besluit Petra. "Voor een helikopter naar Zeebrugge komt, overloop ik altijd snel enkele punten. Moet de helikopter getankt of defueled worden? Voldoen alle douaneformaliteiten? Welk laad-en losmateriaal is nodig? Moeten er boxen voorzien worden, zoals een blade box om de rotorbladen in op te bergen? Waar en hoe moeten die boxen eventueel opgehaald worden? Enzovoort. En dan zijn er nog alle administratieve taken voor de communicatie met 'de andere kant'. De verscheping naar Chili bijvoorbeeld zal zeker gepaard gaan met een berg vertaalwerk."

Waarom moet een helikopter verscheept worden? Kan die niet gewoon vliegen? "Een courante vraag", stelt Petra vast. "Er zijn verschillende aspecten waarom niet gevlogen wordt. Vaak heeft het te maken met vergunningen. Over sommige landen mag er niet gevlogen worden. Daarnaast vergen grote afstanden een fortuin aan brandstof. Vlieguren, die bij een helikopter vaak tot duizenden euro"s kosten, lopen eveneens snel op."

De ultieme droom van Petra is nog eens mee te mogen vliegen met de Super Puma van Zeebrugge tot Oostenrijk. "Zo'n tocht lijkt me fantastisch om mee te maken! Maar ook andere helikopters – liefst van diverse types – wereldwijd verschepen staat zeker nog op mijn bucket list", besluit een gedreven Petra.